O motywacji

Komentarz pana Piotra pod moim wpisem o 10 przykazaniach skutecznej terapii przypomniał mi o temacie, który miałem poruszyć od dawna. Tak – motywacja jest najważniejsza!

Mam przed sobą książkę „Inwersje. Osobista historia zwycięstwa nad dysleksją” Eileen Simpson – amerykańskiej psychoterapeutki i autorki. To jedna z pierwszych opublikowanych autobiografii osób z dysleksją . Dziś mamy ich już całkiem sporo, wiele z nich streszcza i cytuje Marta Bogdanowicz w swojej książce „Portrety nie tylko sławnych osób z dysleksją”.

Czytam i  tłumaczę fragment, który szczególnie zwrócił moją uwagę:

         Nigdy nie przyszło mi do głowy, że można czytać dla przyjemności – aż do ferii wielkanocnych w drugiej klasie gimnazjum.

         Pamiętam to dobrze, jak to bywa, kiedy robimy coś ważnego po raz pierwszy. Przebywałam u naszych krewnych w Westchester. Wujek Charlie był w swoim biurze przy Maiden Lane, ciotka Hilda na zakupach, zaś Marie, moja nieodłączna towarzyszka, leżała przeziębiona w łóżku w swoim pokoju na pięterku. Lało, więc byłam uwięziona w domu. Łaziłam z pokoju do pokoju, zjadłam owoc, zagrałam melodię na pianinie, wyjrzałam przez okno i opadłam na wiklinowe krzesło na werandzie. Deszcz! Dla osoby pozbawionej wewnętrznych zasobów nie było żadnego zajęcia.

        Na przykrytym szklaną taflą stole obok krzesła  leżał notatnik do brydża. Pisząc pochyloną w lewo kursywą, którą niedawno opanowałam, sporządziłam listę chłopców, w których się podkochiwałam. Na czele stał Ray Tara. Zagrałam sama z sobą w kółko i krzyżyk. Bez większego zainteresowania spojrzałam na książkę, leżącą pod notatnikiem. Jej tytuł brzmiał Lata łaski. Jakiś czas temu mówiono o niej wiele przy obiedzie. Bestseller, który przeczytali wszyscy w domu – oczywiście z wyjątkiem mnie. Potem powędrowała na półkę na werandzie. Już miałam ją odłożyć na miejsce. Ale wtedy, pamiętając, że nie mam nic innego do roboty, zaczęłam przewracać jej kartki. Rozdziały zatytułowane „André” i „Jimmy” przypomniały mi o feriach zimowych sprzed kilku lat, i o pytaniu, na które nie uzyskałam wtedy odpowiedzi [...]. Intrygujący zbieg okoliczności, który sprawił, że znane mi dwa imiona były tytułami rozdziałów w Latach łaski, na nowo pobudził moją ciekawość.

        Rozdział „André” otwierający książkę zaczyna się dialogiem. Dobrze. Lubię dialog. Idzie szybko. Jane oraz André, w którym Jane się podkochuje, chodzą do gimnazjum. Ja też. Jane ma piętnaście lat. Ja też. Marzy o tańcach. Ja też. André nosi beret. Chce zostać artystą, kiedy dorośnie. Zamieszka w Paryżu. Jest tak atrakcyjny (a przy tym ciekawy) i tak szarmancki względem Jane, że zaczynam się w nim zakochiwać. Autor sugeruje, że wcześniej czy później pocałuje on Jane  - to znaczy mnie. Spieszę się, przeskakuję opisy, których na szczęście jest niewiele, dochodząc do miejsca, w którym Jane i André wybierają się na wieczorny piknik. Towarzyszą im rodzice Andrégo. Czemu autor ich przyprowadził? Czy nie będą przeszkadzać? Moja niecierpliwość narasta. Po nudnym przerywniku, w trakcie którego ojciec Andrégo śpiewa „Au clair de la lune”, Jane i André idą na spacer. Sami. Nareszcie!

    Jane – kochasz mnie, prawda? Spytał André.

   Jane zapłakała jeszcze mocniej.

   „Pocałuj mnie”, powiedział André.

   Zbliżyła swoje wargi do jego warg. Ziemia uciekła jej spod nóg. Świat zniknął. Nie było niczego, tylko – ona – i André.

   „Najdroższa”. powiedział.

         Świat przestał istnieć i dla mnie. Szalone sceny miłosne w filmach nie zadziałały na mnie tak mocno. Dotyczyły rewolwerowców, szpiegów i kobiet – niebezpiecznych kusicielek. Natomiast to było o mnie. O odłożeniu książki nie mogło być teraz mowy.

        Kiedy nauczyciele próbowali zainteresować mnie czytaniem, mówiąc „Z książek można tak wiele się nauczyć”, myślałam, że mają na myśli fakty, tak jak gdy ktoś mówi: „Myślisz błędnie, zapoznaj się z faktami”. Jednakże fakty, z wyjątkiem tych związanych z płcią, nie interesowały mnie. Natomiast interesowało mnie to, jak ludzie się zachowują. I dlaczego. Na przykład dlaczego sąsiadka ciotki Hildy, pani Bradbury, która miała tak atrakcyjnego i, jak się wydaje, oddanego jej męża, miała romans z innym mężczyzną. Miałam poczucie, że Margaret Ayer Barnes, autorka książki, znała odpowiedzi, i wyjawi mi niektóre sekrety życia.

       Wiosenne deszcze i choroba siostry trwały przez większą część ferii. A ja nie przestawałam czytać. Od czasu do czasu ciotka Hilda zaglądała na werandę i kładła mi rękę na czole. Ponieważ nigdy wcześniej nie widziała mnie czytającej, przypuszczała, że zaczyna się u mnie przeziębienie, które złożyło moją siostrę. Dla mnie jedyną rzeczywistością była ta między okładkami książki. Cała reszta była irytującym przerywnikiem. [...]

       Powoli, bardzo powoli, nie zdając sobie z tego sprawy, już wcześniej rozwinęłam umiejętności i – co równie ważne – pewność siebie, która umożliwiła mi czytanie. Jednak wciąż brakowało mi motywacji. Deszcz, nieobecność mojej siostry i innych towarzyszy, pytanie o niezrozumiałe zachowanie pani Doyle, na które nie miałam odpowiedzi, oraz powieść napisana prostym, niewymagającym stylem, z której bohaterką zidentyfikowałam się, dostarczyły koniecznego bodźca.

       Kiedy ferie skończyły się, i o ile pozwalało mi na to moje dziko ekstrawersyjne życie wypełnione nieskończenie bardziej atrakcyjnymi zajęciami, czytałam. Nie czytałam z łatwością, i z całą pewnością nie rozumiałam wszystkiego co czytałam, nie rozwinęłam nawyku czytania, ale czytałam. Lata łaski dały mi to, co samotna podróż samochodowa przez cały kraj daje początkującemu kierowcy. Przejechawszy przez całą powieść do końca, nie  popychana przez kogokolwiek, napędzana zainteresowaniem i ekscytacją, byłam zmęczona, lecz upojona sukcesem. Pokonałam obawę przed książkami. Nie „kochałam” ich jak moja siostra, ale przestałam je nienawidzić. Tak jak u początkującego kierowcy, moje umiejętności, choć ledwo wystarczające na początku, znacznie poprawiły się pod koniec. I tak jak u kierowcy, który nawet po długiej wyprawie będzie ostrożnie i starannie wybierał drogi, mój gust w kwestii książek był wąski i kapryśny.

Ten krótki fragment ilustruje, moim zdaniem, szereg spraw fundamentalnych, i to nie tylko w kontekście radzenia sobie z dysleksją. Bez motywacji nie będzie sukcesu ani w nauce, ani w pracy. A motywacja pojawi się tylko wtedy, gdy odkryjemy – nieraz po długich poszukiwaniach – to, co nas fascynuje. To, co – nie bójmy się tego słowa – pokochamy. Czasem te dziecięce czy młodzieńcze wybory mogą być, z punktu widzenia osoby dorosłej, niedojrzałe czy błędne. Wszak powyższy opis sugeruje dość jednoznacznie, że Lata łaski arcydziełem literatury nie były. A jednak dzięki nim dokonał się przełom. Dzieci muszą mieć szansę, aby szukać i wybierać, niekoniecznie po myśli dorosłych.

Nie każde dziecko pokocha czytanie. Z tym też trzeba się pogodzić. Ale każde, czy prawie każde dziecko może odkryć coś, co go zafascynuje, obszar, w którym odniesie sukcesy, w którym coś dobrego stworzy. Dobra szkoła i dobre wychowanie stwarza mnóstwo okazji do takich poszukiwań i prób: w naukach humanistycznych, ścisłych, sporcie, sztuce czy turystyce.

Zaś wracając do czytania: choć nie każde dziecko czytanie pokocha, to procent chętnych czytelników na pewno wzrośnie, jeśli zaoferujemy uczniom autentyczny wybór lektury. Bo dla jednego inspiracją będzie powieść miłosna, dla drugiego literatura fantasy, jeszcze dla kogoś innego kreskówki, czy może ilustrowane podręczniki opisujące budowę maszyn czy urządzeń. Do nas należy stworzenie okazji do inspiracji. Czym się dziecko zainspiruje jest już poza naszą kontrolą.