Czy telewizja może nam pomóc czytać lepiej?

Świąteczne oglądanie telewizji przypomniało mi o dyskusjach, które toczyłem nieraz z przyjaciółmi: jak, za jednym zamachem, podnieść poziom umiejętności czytania oraz znajmości języka angielskiego w narodzie polskim? Proste: zakazać voiceover, czyli czytania przez lektora, monotonnym głosem, tłumaczeń filmowych dialogów. I zastąpić je subtitles, czyli napisami w języku polskim. Podobno (choć tego nie sprawdziłem) tak dzieje się np. w krajach skandynawskich: oglądający obcojęzyczny film tamtejszy telewidz albo słucha autentycznych głosów autorów, albo czyta napisy w swoim ojczystym języku.

Z punktu widzenia poprawy umiejętności czytania, zastąpienie czytania dialogów napisami na ekranie byłoby sytuacją wprost idealną. Mamy tutaj, po pierwsze, ciągły trening umiejętności SZYBKIEGO czytania ZE ZROZUMIENIEM. Po drugie, mamy motywację do tego treningu – widzowi naprawdę zależy, aby zrozumieć, o co w filmie chodzi.  Po trzecie trening ten dokonuje się mimochodem, przy okazji innej, celowej, sprawiającej przyjemność czynności (w tym przypadku oglądania filmu). Widz może nawet nie zauważyć, że trenuje jakąś umiejętność przydatną poza bezpośrednim kontekstem rozrywki, której się oddaje – niemniej tak się dzieje. A to właśnie takie uczenie się incydentalne, przy okazji robienia czegoś, co sprawia nam przyjemność, jest być może  najlepszym sposobem na rozwinięcie różnych  pożytecznych umiejętności i sprawności – czytania, pisania, rachowania, znajomości języków.

Niestety, jak przeprowadzić w praktyce zmianę o której mowa? „Lektorowanie” obcojęzycznych filmów jest w polskiej telewizji powszechne, a stacja, która przestałaby to nagle robić straciłaby oglądalność, przynajmniej na początku. Potrzeba by pewnie jakiejś decyzji administracyjnej – zakazu – ale to czyba nierealistyczne... może czytelnicy mają inne pomysły? Poza tym usunięcie „lektorowania” byłoby w jakiejś mierze dyskryminujące dla osób źle widzących, które mają problemy z czytaniem na ekranie, oraz osób czytających naprawdę bardzo źle. Ale sądzę, że to cena, którą warto zapłacić za podniesienie poziomu czytania, znajmości języków, oraz jakości odbioru dzieł filmowych – wszak „lektorowanie” je niszczy... Poza tym lektorowanie jest z kolei dyskryminujące dla osób, które źle słyszą... Jakimś kompromisem byłoby wprowadzenie opcji: automatycznie widzimy na ekranie napisy, ale możemy, jeśli chcemy, przełączyć się na głos lektora. W dobie telewizji cyfrowej jest to chyba technicznie możliwe.

Skądinąd ciekawe  byłoby sprawdzić, czy wprowadzenie napisów w miejsce „lektorowania” faktycznie wpływa pozytywnie na poziom umiejętności czytania i znajomości języków obcych. Jestem przekonany, że tak jest, ale to tylko hipoteza, i nie wiem czy ktoś prowadził systematyczne badania na ten temat. Jeśli takie odkryję na pewno Wam o nich, Drodzy Czytelnicy, opowiem.

To chyba już ostatni mój wpis w tym roku. Zycze wam, Czytelnicy Drodzy, naprawde pieknego Nowego Roku 2012. Niech naszym udzialem będzie praca sensowna i owocna na rzecz tych, którzy zmagaja się z trudnościami w nauce.