Poniżej przedstawiono trzy fragmenty tekstu głównego o różnych walorach poznawczych. Przeczytaj je i odpowiedz na poniższe pytania.
Tekst 1.
Lucyna zsunęła na plecy słomiany kapelusik, zawiązany na sznurku, i poprawiła ciemną sukienkę w dyskretny groszkowy rzucik. Słońce już nie paliło skóry, tylko stało nad drzewami od strony kurhanu, wielkie, czerwone i plackowate. Zagarniało do siebie nitki fioletowych chmurek, jakby je miało pożreć. Dziewczyna właśnie skończyła pomagać przy udoju krów, odniosła czyste wiadro do siałurka, w którym matka chowała chłodne mleko. Dolała studziennej wody, lodowatej i szczypiącej, do wielkiej balii, w której stała kana z mlekiem. Wciągnęła ostatni raz
zapach drewna i metalu, który niósł się z głębi siałurka, gdzie dziadek obrabiał drewno. Zamknęła na skobelek drzwiczki i pobiegła ścieżką za stodołą w to słońce rozleniwione i tępe, wiszące dalej nieruchomo.
Tekst 2.
Cygański chłopak o czarnych oczach zarzucił Lucynie chustę na głowę, pociągnął ku sobie i zakrzyknął: „Moja ona odtąd, za żonę ją sobie wezmę i wykupię. Dam za nią dwa najlepsze konie! Czyja ona jest i...” – nie zdążył dokończyć, bo Piotr wymierzył mu silny cios pięścią. Zaatakowany zatoczył się, skurczył i złapał za nos, z którego ciekła jucha. Oczy skrzesały siarczyste iskry, mięśnie się napięły jak struny, a pięści zwinięte w kułak chrupnęły. Cygan wyprostował się i stanął przed Piotrem, patrząc mu w twarz wyzywająco, niemalże dotykając wypukłą piersią. Piotr był wyższy od Cygana, plecy miał szersze, postawę zwartą, ale luźną. Nie bał się. Miotał oczami gromy, a siwe kosmyki na głowie odbijały czerwień płomieni. Stali tak chwilę, mierząc się wzrokiem, ale żaden nie chciał ustąpić. Pierwszy natarł Cygan, robiąc gwałtowne i mylące ruchy, zwinne i szybkie jak jaszczurka. Piotr wykonał kilka uników i użył swojej pięści, która znowu ugodziła przeciwnika w nos. Chłopak zawył i rzucił się na Piotra z impetem, pozbawiając go równowagi. Kotłowali się chwilę na klepisku, aż górę wziął Piotr. Usiadł okrakiem na Cyganie i trzaskał go pięścią po pysku.
Tekst 3.
Spienione i rozhukane konie runęły w płytką rzekę, wzbijając pióropusze wody. Piotr dobiegł do brzegu, obserwując z niepokojem bród. Poziom Orzyca wzbierał, a na płyciźnie pojawiały się coraz większe okręgi mżącego deszczu. Niepokoił się, że gdy rozpada się na dobre, nie zobaczy jej, bo matka zagoni ją do pracy w domu. Zapewne będzie szyła albo cerowała do zmroku. Gdyby pogoda się utrzymała, mógłby na nią popatrzeć z daleka, jak biega za olbrzymim stadem gęsi, żeby się przeniosły w dogodne i zasobne w krwawnik miejsce, a potem siedzi i zamyślona patrzy w dal na doliny i siwą wstęgę lasu. Zawsze tam patrzy, jakby spodziewała się ujrzeć to, na co tylko ona czeka. Wielokrotnie próbował pobiec wzrokiem w tym samym kierunku, wyprzedzić jej spojrzenie i odkryć tajemnicę – bezskutecznie.
1. Walory słownikowe
Uczeń może się nauczyć znaczenia nowych dla siebie słów z kontekstu, dzięki przeczytaniu przypisów zamieszczonych pod tekstem lub wykonywaniu odrębnych zadań, które są przewidziane w rozdziałach – używania nowo poznanych słów we własnych zdaniach. Który tekst posiada szczególne walory słownikowe? W którym tekście jest ich najwięcej?
2. Nastrojowość i dynamika tekstu
Uczeń może pracować z tekstem o różnym nastroju i dynamice, poznając zabiegi stylistyczne i sposoby operowania polszczyzną. Który z przedstawionych tekstów jest najbardziej nasycony emocjonalnie?
3. Walory ortograficzne
Uczeń trenuje stosowanie ortografii poprzez czytanie oraz wykonywanie zadań z zastosowaniem trudnych ortograficznie słów. Który z przedstawionych tekstów ma największy zasób słów trudnych ortograficznie, z którymi praca ucznia może przynieść najwięcej efektów?
4. Walory emocjonalne i estetyczne
Uczeń lepiej pracuje z tekstem literackim, do którego ma określony stosunek emocjonalny (pozytywny lub negatywny!), wywołany przeżyciami estetycznymi – zachwyt, niesmak... Który tekst – w Twojej ocenie – najbardziej spodobałby się Twoim uczniom, a który najmniej?
