Tresura sześciolatka?

Sporów o reformę edukacji nie śledzę na bieżąco, ale trochę jednak śledzę. Zajrzałem niedawno na stronę internetową ratujmymaluchy.pl, gdzie pod hasłem „dlaczego jesteśmy przeciwko reformie” autorzy przedstawili jedenaście powodów, z których drugi brzmi następująco:

2) Tresura sześciolatka.
Nowa podstawa programowa przerasta możliwości przeciętnego sześciolatka. To czego dziecko uczyło się dotąd przez dwa, teraz ma pojąć w rok. Sześciolatek musi pisać zgodnie z zasadami kaligrafii i czytać lektury. Pedagodzy podkreślają, że jest to dla dziecka tresura. Na zabawę brakuje już czasu. Dzieci są zmuszone siedzieć w ławkach i gonić program.

Natychmiast zajrzałem na stronę Ministerstwa Edukacji Narodowej, aby zapoznać się z rzeczoną podstawą programową. I znalazłem co następuje:

I. Treści nauczania – klasa I szkoły podstawowej

2) w zakresie umiejętności czytania i pisania:

a) rozumie sens kodowania oraz dekodowania informacji; odczytuje uproszczone rysunki, piktogramy, znaki informacyjne i napisy,

b) zna wszystkie litery alfabetu, czyta i rozumie proste, krótkie teksty,

c) pisze proste, krótkie zdania: przepisuje, pisze z pamięci; dba o estetykę i poprawność graficzną pisma (przestrzega zasad kaligrafii),

d) posługuje się ze zrozumieniem określeniami: wyraz, głoska, litera, sylaba, zdanie,

e) interesuje się książką i czytaniem; słucha w skupieniu czytanych utworów, (np. baśni, opowiadań, wierszy), w miarę swoich możliwości czyta lektury wskazane przez nauczyciela,

f) korzysta z pakietów edukacyjnych (np. zeszytów ćwiczeń i innych pomocy dydaktycznych) pod kierunkiem nauczyciela;

[Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17. Załącznik nr 2 - Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. Umieszczono na stronie MEN 24 lutego 2011].

Alarmistyczny opis „tresury sześciolatka” wydał mi się tak odmienny od rzeczywistej treści podstawy programowej, że zacząłem się zastanawiać, czy znalazłem właściwy dokument. Być może strona MEN przedstawia starą, nieaktualną już podstawę, zastąpioną inną, dużo bardziej wymagającą, do której odnosi się przedstawiony powyżej zarzut tresury. Ufam, że czytelnicy tego bloga śledzący reformę na bieżąco sprawę wyjasnią; sądzę jednak że przeczytałem właściwy dokument. No cóż: z perspektywy Anglii i Irlandii, gdzie dzieci rozpoczynają naukę czytania w piątym lub nawet czwartym roku życia, stwierdzenie że znajomość wszystkich liter alfabetu oraz umiejętność czytania prostych, krótkich tekstów „przerasta możliwości przeciętnego sześciolatka” jest śmieszne. Ponadto rzeczona podstawa programowa naprawdę nakazuje, że „sześciolatek musi pisać zgodnie z zasadami kaligrafii i czytać lektury”? Wątpię:  mowa o czytaniu lektur wskazanych przez nauczyciela w miarę możliwości dziecka; przestrzeganie zasad kaligrafii jest zaiste wymienione, ale z kontestu wynika że raczej chyba o przestrzeganie elementarnych zasad estetyki i poprawności graficznej pisma (co sprawia że jest ono czytelne), nie zaś o dorosłą kaligrafię. A czy realizacja wszystkich wymienionych w podstawie treści programowych naprawdę wypełnić musi cały dzień szkolny, nie pozostawiając czasu na zabawę? Chyba nie.  

Nie twierdzę bynajmniej że przeczytana przeze mnie podstawa programowa jest dokumentem idealnym. Gdybym został dyktatorem edukacji polskiej (a czasami miło jest pofantazjować trochę ), zapewne stworzyłbym nieco inną podstawę programową dla klas pierwszych, wyrzucając odniesienia do kaligrafii i estetyki pisma jako faktycznie nazbyt ambitne i mało istotne. Zapewne dodałbym także oficjalny zakaz zadawania zadań domowych. Niemniej w istniejącej podstawie nie widzę nic szczególnie niepokojącego.

Dlaczego strona ratujmymaluchy.pl przedstawia podstawę programową tak jednostronnie i negatywnie? Widzę dwa możliwe powody. Po pierwsze, autorzy tej strony widzą i przestawiają rzeczy gorzej – znacznie gorzej – niż one się mają, gdyż jest to zgodne z ich ogólnym poglądem na reformę oświaty. Za to trudno ich szanować. Ale może być i tak, iż rzeczeni autorzy nie odnoszą się do podstawy programowej jako takiej, ale do praktyki nauczania. Wiadomo że podstawa podstawą, a niektórzy nauczyciele mogą wymagać dużo więcej oraz uczyć po prostu źle.  Smutne tego przykłady rzeczywiście można odnaleźć w innej zakamarku strony ratujmymaluchy.pl; pod hasłem „krajobraz polskiej szkoły”. A piętnowanie pedagogicznych błędów i nadużyć to potrzebna i budząca szacunek akcja, jednak nie wylewajmy dziecka z kąpielą.

Oczywiście patrzę na sprawę z zewnątrz – nie pracuję w szkole – oraz z irlandzkiej oddali. Ciekaw jestem opinii tych Czytelników, którzy z poruszonymi tu problemami stykają się w swej pracy na codzień.