Data wpisu:
Opis inteligencji dzieci w opiniach psychologiczno-pedagogicznych (część 3)
Oj, opuściłem się w prowadzeniu bloga, opuściłem... nie z braku chęci jednak, lecz z zapracowania. A jest o czym pisać: weźmy spór o sześciolatki w szkole, któremu nie widać końca, czy też właśnie opublikowany raport UNICEF na temat warunków i jakości życia dzieci w krajach rozwiniętych, gdzie Polska wypada dobrze w kategorii edukacji, lecz nieco gorzej w innych.
Z braku czasu rozwinę dziś jedynie podjęty wcześniej temat opisu inteligencji w opiniach psychologiczno-pedagogicznych. Obiecałem Wam wszak, Czytelnicy Drodzy, próbkę mej własnej prozy diagnostycznej 
. A tworząc tę próbkę widzę jasno, że łatwiej krytykować niż samemu tworzyć 
. Jak mi się udało, oceńcie sami.
Poniższy tekst nie jest żadnym modelem a jedynie szkicem. Wyniki badania, które przedstawiam, są przeze mnie zmyślone, albo raczej są próbą odgadnięcia tego, jak faktycznie mogły one wyglądać – próbą opartą na niepełnej i niejasnej informacji zawartej w krytykowanej przez nas poradnianej opinii.
***
Dziewczynkę [nazwę ją X] przebadano Testem Inteligencji Wechslera dla Dzieci (WISC-R). W porównaniu z innymi dziećmi w jej wieku, ogólny wynik X mieści się w normie, lecz leży poniżej przeciętnej. Biorąc pod uwagę błąd pomiaru, który zawsze towarzyszy badaniu inteligencji, możemy być 95% pewni iż prawdziwy poziom inteligencji X leży w obszarze pomiędzy inteligencją niską a przeciętną.
Ogólny iloraz inteligencji X nie mówi nam jednak zbyt wiele o poziomie jej rozwoju intelektualnego, gdyż X wykazała istotne rozbieżności w wykonaniu odmiennych typów zadań. Jej stosunkowo mocną stroną było rozumowanie słowne, czyli umiejętność rozumienia pojęć i ogólną wiedzę o świecie. W tej kategorii wynik X był przeciętny dla dzieci w jej wieku. W zakresie organizacji percepcyjnej, czyli umiejętności analizy i syntezy materiału wzrokowego, wynik X był słabszy, poniżej przeciętnej. Zdecydowanie najgorzej X wypadła w zadaniach mierzących pamięć krótkoterminową i uwagę (odporność na zakłócenia). Tutaj jej wynik był bardzo niski (deficyt), sugerujący poważne trudności.
Szczegółowy opis wyników dziecka oraz klucz do ich interpretacji zawiera załącznik 1
***
Następnie opisałbym zachowanie dziecka w trakcie badania – jego temperament, osobowość i sposób radzenia sobie z wyzwaniem, jakie stanowi rozwiązanie testu inteligencji. Sugestie, jak taki opis mógłby wyglądać, przedstawiają Krasowicz-Kupis i Wiejak w swej książce poświęconej skali inteligencji Wechslera.
Oczywiście opis profilu inteligencji oraz sposobu rozwiązywania przez dziecko testu inteligencji to tylko część diagnozy psychologiczno-pedagogicznej – i to wcale nie najważniejsza! Po przedstawieniu wyników wszystkich obserwacji, prób, testów oraz analizy wytworów podjąłbym próbę ich podsumowania. Jedna z komentatorek mojego wcześniejszego wpisu zasugerowała, jak należy to uczynić. Po pierwsze diagnosta musi podjąć próbę wyjaśnienia mechanizmów napotykanych przez dziecko trudności. Po drugie, potrzebne są wskazania względem pracy z dzieckiem. Cytuję autorkę wpisu:
„Bardzo dużą wagę przykładam do mocnych i słabych stron dziecka. Staram się opisać, jak mocne strony mogą pomóc mu w przezwyciężaniu problemów szkolnych, podczas zajęć, np. korekcyjno- kompensacyjnych, w toku nauki, w umocnieniu jego wiary we własne kompetencje i sens pracy, jak usprawniać słabe strony. Zapisuję konkretne wskazania, skierowane do szkoły-nauczycieli, rodziców, a także uczniów, po to aby każda ze stron widziała swoje zadania”
Zaś tak, moim zdaniem, mógły wyglądać załącznik:
ZAŁĄCZNIK 1
Tabela 1. Wyniki poszczególnych skal
|
ZADANIE: Jak się nazywa? Jak wygląda? |
ZADANIE: Co mierzy? |
WYNIK PRZELI-CZONY interpretacja |
% DZIECI W DANYM WIEKU OSIĄGAJĄCYCH WYNIK: |
|
|
|
|
|
LEPSZY NIŻ BADANY/A |
GORSZY NIŻ BADANY/A |
|
Wiadomości Odpowiadanie na pytania z wiedzy ogólnej |
Wiedza ogólna o świecie, którą dziecko powinno wynieść z domu i szkoły. Znajomość powszechnie przyjętych sądów, zwyczajów i zasad postępowania (skala słowna – czynnik „rozumowanie słowne”) |
11 przeciętny |
37 |
63 |
|
Podobieństwa Określenie podobieństwa między dwoma pojęciami |
Zdolność tworzenia pojęć słownych – łączenia słów w sensowne kategorie (skala słowna – czynnik „rozumowanie słowne”) |
10 przeciętny |
50 |
50 |
|
Arytmetyka Rozwiązywanie zadań arytmetycznych podanych ustnie |
Rozumienie instrukcji słownych, koncentracja na zadaniu, operacje na liczbach (skala słowna – czynnik „pamięć i odporność na zakłócenia”) |
2 bardzo niski (deficyt) |
99,6 |
0,4 |
|
Słownik Definiowanie wyrazów |
Znajomość słów, umiejętność określenia co znaczą (skala słowna – czynnik „rozumowanie słowne”) |
13 powyżej przeciętnej |
16 |
84 |
|
Powtarzanie cyfr Powtarzanie ciągów cyfr wprost i wspak |
Pamięć krótkoterminowa, uwaga (skala słowna – czynnik „pamięć i odporność na zakłócenia”) |
4 bardzo niski (deficyt) |
98 |
2 |
|
Uzupełnianie obrazków Rozpoznanie przedmiotu na obrazku oraz znalezienie brakującej części tego przedmiotu. |
Percepcja wzrokowa, myślenie pojęciowe, tempo pracy (skala bezsłowna – czynnik „organizacja percepcyjna”) |
8 przeciętny |
75 |
25 |
|
Porządkowanie obrazków Ułożenie “rozsypanki obrazkowej” w sensowną historyjkę. |
Planowanie, ocena sytuacji społecznych, rozumowanie niewerbalne, myślenie przyczynowo-skutkowe (skala bezsłowna – czynnik „organizacja percepcyjna”) |
12 przeciętny |
25 |
75 |
|
Wzory z klocków Analiza przedstawionego wzoru geometrycznego i odtworzenie go za pomocą klocków |
Analiza i synteza wzrokowa, umiejętność planowania, tempo pracy (skala bezsłowna – czynnik „organizacja percepcyjna”) |
4 bardzo niski (deficyt) |
98 |
2 |
|
Układanki Układanie puzzle |
Rozumowanie niewerbalne – organizacja materiału wzrokowego, koordynacja wzrokowo-ruchowa, tempo pracy (skala bezsłowna – czynnik „organizacja percepcyjna”) |
6 niski |
91 |
9 |
|
Kodowanie Uczenie się “przekładu” jednego ciągu symboli na inny |
Zdolność uczenia sięwzrokowo-ruchowego, tempo pracy (skala bezsłowna – czynnik „pamięć i odporność na zakłócenia”) |
3 bardzo niski (deficyt) |
99 |
1 |
|
Labirynty Znajdowanie i wykreślanie drogi w papierowym “labiryncie” |
Umiejętność planowania, koordynacja-wzrokowo-ruchowa, tempo pracy (skala bezsłowna – czynnik „organizacja percepcyjna”) |
Skali nie zastosowano |
- |
- |
Legenda do tabeli 1. Interpretacja wyników poszczególnych skal
|
Wynik przeliczony |
Rozkład wyników w populacji dzieci w tym samym wieku |
Interpretacja |
|
16-19 |
Najwyższe 5% wyników |
Wynik bardzo wysoki |
|
14-15 |
Najwyższe 16% wyników |
Wynik wysoki |
|
13 |
Najwyższe 25% wyników |
Wynik powyżej przeciętnej |
|
8-12 |
Środkowe (najbardziej typowe) 50% wyników |
Wynik przeciętny |
|
7 |
Najniższe 25% wyników |
Wynik poniżej przeciętnej |
|
5-6 |
Najniższe 16% wyników |
Wynik niski |
|
1-4 |
Najniższe 5% wyników |
Wynik bardzo niski (deficyt) |
Tabela 2. Analiza ilorazów inteligencji
|
|
|
% DZIECI W DANYM WIEKU OSIĄGAJĄCYCH WYNIK: |
|
|
|
|
LEPSZY NIŻ BADANY/A |
GORSZY NIŻ BADANY/A |
|
Czynnik „rozumowanie słowne” |
Średni wynik przeliczony: (11+10+13)/3 = 11,3 Wynik przeciętny |
|
|
|
Czynnik „organizacja percepcyjna” |
Średni wynik przeliczony: (8+12+4+6)/4 = 7,5 Wynik poniżej przeciętnej |
|
|
|
Czynnik „pamięć i odporność na zakłócenia” |
Średni wynik przeliczony: (2+4+3)/3 = 3 Wynik bardzo niski (deficyt) |
|
|
|
|
|
|
|
|
Iloraz inteligencji słowny |
87 (95% przedział ufności: 78 – 96) Iloraz w obszarze pomiędzy przeciętnym a poniżej przeciętnej |
19 |
81 |
|
Iloraz inteligencji bezsłowny |
76 (95% przedział ufności: 66 – 86) Iloraz w obszarze pomiędzy przeciętnym a niskim |
5 |
95 |
|
Różnica między ilorazem słowny a bezsłownym |
87-76 = 11pkt, nieistotna statystycznie na poziomie 95% |
|
|
|
Iloraz inteligencji pełny |
80 (95% przedział ufności: 66 – 96) Iloraz w obszarze pomiędzy przeciętnym a niskim |
9 |
91 |
Legenda do tabeli 2. Interpretacja ilorazów inteligencji.
|
Wynik przeliczony |
Rozkład wyników w populacji dzieci w tym samym wieku |
Interpretacja |
|
131 i powyżej |
Najwyższe 2% wyników |
Wysoki iloraz inteligencji |
|
115-130 |
Najwyższe 16% wyników |
Iloraz inteligencji powyżej przeciętnej |
|
85-114 |
Środkowe (najbardziej typowe) 68% wyników |
Przeciętny iloraz inteligencji |
|
70-84 |
Najniższe 16% wyników |
Iloraz inteligencji poniżej przeciętnej* |
|
69 i poniżej |
Najniższe 2 % wyników |
Niski iloraz inteligencji (upośledzenie umysłowe) |
* wyniki 70-79 określa się mianem „pogranicza upośledzenia umysłowego”
Czekam na Wasze opinie o opinii
Blog dra Marcina Szczerbińskiego
Pochodzę z Bielska-Białej. W dzieciństwie miałem szczęście wędrować sporo po Beskidach i przeczytać wiele dobrych książek. Osobistych kontaktów z trudnościami w czytaniu i pisaniu miałem niewiele, czym jest dysleksja, dowiedziałem się właściwie dopiero w trakcie zajęć na czwartym roku studiów (psychologia, UJ – ach, piękny Kraków!), lecz problematyka ta szybko mnie zainteresowała. Zdecydowałem się napisać doktorat na temat psychologicznych mechanizmów uczenia się czytania i pisania. Ukończyłem go na University College London w 2001 roku. Przez dziesięć lat pracowałem jako wykładowca psychologii w instytucie logopedii na Uniwersytecie w Sheffield, ucząc głównie psychologii rozwojowej, metodologii badań, statystyki oraz problematyki czytania, pisania i dysleksji. W styczniu 2011 raz jeszcze zmieniłem kraj: obecnie pracuję w instytucie psychologii na uniwersytecie w Cork (Irlandia). Mam też trochę doświadczeń w pracy jako nauczyciel angielskiego, tłumacz i statystyk. Na moim biurku w pracy stoi bursztynowa róża – odznaka honorowego członkostwa Polskiego Towarzystwa Dysleksji, z której jestem bardzo dumny. Pytany o moje zainteresowania naukowe odpowiadam: „Wszystko, co wiąże się z fenomenem czytania i pisania” . O tym też będzie ten blog. Historia pisma; psychologiczne mechanizmy uczenia się czytania i pisania; metodyka nauczania tych umiejętności; analfabetyzm funkcjonalny; dysleksja, dysgrafia i dysortografia, ich mechanizmy, diagnoza i terapia – oto niektóre z tematów, które chciałbym poruszyć. Zapraszam do lektury i do dyskusji!
Komentarze (6)
Zaloguj się aby dodać komentarz
Niestety nie znam skótu INP, proszę o wyjaśnienie. Co do dostosowania wymogów i sposobów oceniania na egzaminach zewnętrznych to, w myśl przepisów, przysługują one uczniom z każdym rodzajem specyficznych trudności w uczeniu się, o ile ta trudność jest potwierdzona opinią poradni P-P. W praktyce podobno jednak trudno te przepisy wyegzekwować; szkoły i kuratoria upierają się, że „ma być napisane dysleksja”. Ale wiem o tym z drugiej ręki, i ciekaw jestem głosów praktyków. W tej sprawie też chciałbym na tym blogu pisać i dyskutować.
Jeśli już chcemy być zrozumiali dla rodziców to dołożyłabym dwie uwagi szczegółowe:
1) Konsekwentnie stosujmy możliwie najłatwiejsze pojęcia, zero żargonu.
W części opisowej diagnozy wyjaśnienie pojęcia "organizacji percepcyjnej" przez "analizę i syntezę wzrokową" niekoniecznie wiele wnosi dla przeciętnego czytelnika. Uważam, że jeśli już chcemy coś wyjaśnić, to zróbmy to z pomocą możliwie najłatwiejszych pojęć, które wciąż będą prawidłowo opisywać rzeczywistość... Może więc np. "wyróżnianie szczegółów i układanie ich w całość" czy coś takiego?
2) Pozbyłabym się "Rozkładu wyników" z załącznika. Eksperci i tak go znają a dla rodziców czytelniejsza będzie sama interpretacja, bez procentów.
PS. Przy okazji szukania lepszego wyjaśnienia dla "organizacji percepcyjnej" trafiłam na słowniczek dot. pojęć z opinii psychologicznych dla rodziców. Być może jest to słowniczek niedoskonały, ale wiele mówiący o tym, jakie żargonowe pojęcia można znaleźć w opiniach! http://www.powiat.hajnowka.pl/archiwum/2007/marzec/poradnia.htm .
Resztę opinii może napiszę pewnie nie prędzej jak po wakacjach :).
Terminologia opisująca czynniki inteligencji, której użyłem, faktycznie nazbyt techniczna była wciąż, i Twoje sugestie jej “udostępnienia” są bardzo dobre. Słowniczek wielce przydatny też.
Pani Marzanno – problem inteligencji niższa niż przeciętne faktycznie jest trudny i ważny. Poświęcono mu podobno cały zimowy numer “dysleksji”, którego jednak jeszcze nie miałem okazji przeczytać (jego spis treści oraz wybrane artykuły można znaleźć tuta: http://www.ptd.edu.pl/ptd/co_robimy/dysleksja_biuletyn_ptd/w_numerze). W moim rozumieniu obowiązujące obecnie przepisy o dostosowaniu wymogów nauczania i sposobów oceniania (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych) pozwalają na dostowanie wymogów nauczania i sposobów oceniania uczniom o inteligencji niższa niż przeciętna, ale wiem że to pogląd dyskusyjny. Ponadto zdaniem większości autorytetów w tej dziedzinie u dzieci takich jak najbardziej można diagnozować dysleksję (o ile rzeczywiście ją mają!), gdyż trudności dyslektyczne mają w ogóle niewielki związek z inteligencją. Według ICD-10, klasyfikacji zaburzeń przyjętej przez Światową Organizację Zdrowia , dysleksji nie należy diagnozować jedynie w przypadku upośledzenia umysłowego (iloraz poniżej 70 + znaczące zaburzenie funkcjonowania społecznego). Odsyłam do mojego artykułu nt. “dysleksja rozwojowa – próba definicji”, gdzie wspomniałem o tym zagadnieniu (artykuł ten można znaleźć tutaj: http://www.mendeley.com/profiles/marcin-szczerbinski1/