Elementarze a literatura

 Przywykliśmy do myślenia, że systematyczną naukę czytania prowadzi się przy pomocy elementarza. Ale nie zawsze tak było: o ile mi wiadomo elementarze upowszechniły się dopiero wraz z wprowadzeniem obowiązku szkolnego, co nastąpiło w większości krajów Europy nastąpiło dopiero w XIX wieku. Wcześniej do uczenia czytania stosowano często “prawdziwe” książki, często Biblię. I nadal zastosowanie elementarza nie jest powszechne: w krajach anglojęzycznych wielu pedagogów i psychologów (choćby wspomniany już przeze mnie Jonathan Solity) proponuje ich zastąpienie prawdziwymi książkami – po prostu dobrą, napisaną z myślą o dzieciach poezją i prozą. Ta, ich zdaniem, bywa ciekawsza i przez to bardziej motywująca niż często anemiczne elementarzowe teksty. Poza tym korzystanie z prawdziwych książek daje wybór i elastyczność, tak uczniowi jak i nauczycielowi. Nie chcę tutaj rozstrzygać, które podejście jest lepsze, myślę tylko że porzucenie elementarza i zastąpienie go w miare swobodnym wyborem różnych książek wymaga sporego doświadczenia i umiejętności ze strony nauczyciela. Pedagogiczni nowicjusze pewnie lepiej będą sobie radzić, korzystając z podpórki, jaką stanowi elementarz i przypisany do niego program  nauczania... Tak czy siak nie widzę tutaj specjalnego konfliktu, bo elementarze nie wykluczają przecież innych lektur, tak w trakcie lekcji jak i po nich.

W tym miejscu chciałbym zareklamować Małgorzatę Strzałkowską, odkrytą przeze mnie niedawno autorkę i ilustratorkę książek dla dzieci, której oferta może, jak sądzę, stanowić świetne uzupełnienie elementarzowych materiałów. Mam na myśli przede wszystkim jej „alfabet”: serii książeczek poświęconych poszczególnym literom alfabetu (serii obecnie już chyba niemal kompletnej). Oto próbka, z książki P jak pingwin:

 Bohaterem tej książeczki

miał być pingwin półnizinny

lecz po pewnych przemyśleniach

powstał pomysł całkiem inny.

 Na literę p, kochani,

różnych zwierząt jest bez liku,

więc im wszystkim, bez wyjątku,

poświęcimy po wierszyku.

 Pingwin Punto z Patagonii

kręcił z pasją piruety,

gdy wtem pac! i plackiem leży,

aż pacnęło, że o rety!

 Pan pancernik z Paragwaju

przekopywał góry Peru,

bo w tych górach pewien piekarz

posiał pompkę od roweru.

 Brał raz prysznic na podwórku

prosiak Prosię spod Porąbki,

lecz pomimo gróźb pradziadka

nie używał przy tym gąbki [...]

 Bardziej zaawansowani czytelnicy mogą spróbować Gimnastyki dla języka:

  Typ spod Sopotu

 W połowie lata, w pewną sobotę,

typ spod Sopotu kupił kapotę,

lecz miał z kapotą niemały kłopot,

bo mu kapota wpadała w łopot.

 Klap! Klap! Kapota klapie na typie,

typ spod kapoty na klapy łypie,

klapie klapami typa kapota,

z łopotem typem kapota miota [...]

 Czekam na Wasze, Drodzy Czytelnicy tego bloga, propozycje książek, które mogą uatrakcyjnić początkową naukę czytania.